TRA ARMANAMI

P.E.N.(Poets, Essayists, Novelists ) internatsiunalu fu thimiljiusitu la 1921. La 100 di anji di atumtsea, scriitorilji armãnji au adzã shansa s-intrã tu aestu forum internatsiunalu.

Cari ari miraki sã-nveatsã ma multi ti P.E.N. internatsiunalu s-mutreascã tu internet.

Easti unã thamã cã, tu ahtari kiro, “Tsentrulu di limbā sh-culturā a armānjlor dit Balcanu “ Moscopole” putu s-andreagã adunarea di thimiljiuseari a P.E.N. Armãnescu.

Suflitlu, motorlu fu prezidenta a sutsatiljei, Lila Cona, cari di cama di 10 anji lucreadzã ti aestu proiectu.

Unã mari andrupari avumu di la poetesa Katica Kulavkova, 

vizeprezidentã la PEN Internatsiunalu.

Belgrad, dzuua di 10.09.2021, s-andreapsirã cãrtsãli tsi lipsescu pitritseari la biroulu di Londra, di iu va s-yinã apofasea di aprucheari.

Avumu haraua s-yinã la aestã adunari armãnji ditu tuti vãsiliili balcanitsi, scriitori shi andrupatori (“simpatizantsã”). 

Dãmu di zborlu ali Lila Cona:

“Ashi cum vahi shtits, n–alumusimu s-lu fundãmu PEN TSENTRUL ARMÃNESCU, dupu 13 di anji di anda Congreslu Internatsionalu di Bogota (Columbia) u apruche Rezolutsia ti andrepturli a limbãljei sh-minoritatiljei armãneascã. Aestã easti unã cali s-nã alumtãmu shi s-anãchisimu ti tinjisearea a culturãljei, literaturãljei shi a limbãljei a noastrã.

Ti fundarea a PEN TSENTRULUI ARMÃNESCU va s-lipseascã apropea doi anji, dupu arada al PEN Internatsionalu.”

Shi-ndoauã di dimãndãrli di la P.E.N. internatsiunalu adusi pi armãneashti di Lila Cona:

PEN luyurseashti cã:

1. Litiratura nu ari sinuri sh-lipseashti s-armãnã unã axii tsi angreacã idyea ti tuts oaminjlji, ahoryea di mintiturili polititsi icã internatsionali.

2. Tu itsi catastisi, sh-nica ma multu tu chiro di polimu, opera di artã, ca yishteari ti ’ntreaga dunjeauã, lipseashti s-hibã tsãnutã alargu di mirãkili natsionali icã polititsi.

3. Membrilj ditu PEN lipseashti s-ufiliseascã totna tutã putearea shi shtearea a loru ti unã bunã achicãseari sh-tinjiseari anamisa di oaminj sh-populi; elj sh-ljea borgea s-facã tutu tsi easti lipsitã ta sã si s-facã afanu itsi mindueari nibunã shi ta sã scoatã tu miydani ideallu ti unã uminitati cari bãneadzã tu lumi cu irinji sh-tinjiseari unu-alantu.

4. PEN s-alumtã ca minduerili s-urdinã fãrã cheadicu, nãuntru tu cathi populu, ama sh-anamisa di tuti alanti populi di pisti locu; membrilji PEN tãxescu s-nu hibã simfunj cu nitsi unã formã di zgrumari a eliftiriiljei di aspuneari a mindueariljei, tu vãsilia i fara a loru, cum sh-tu tutã lumea – atumtsea anda aestu lucru poati sã s-facã.

PEN easti ti unã mas-media eliftirã sh-contra a tsenzurãljei tu chiro di irinji.Tutnãoarã, pistipseashti cã ti dutsearea trã ninti cãtã unã aradã politicã sh-economicã multu ma nicuchireascã easti ca baia ananghi di cãtigursearea eleftirã a chivernisiloru, cum shi a institutsiiloru.

Di cara eliftiria ari ligãturã streasã cu ishishi-tsãnearea filundarã, membrilj PEN s-aspunu contra a aspuneriloru tsi nu suntu dealihea i cari suntu shutsãti sh-adrati psefti, ti vãrã sinferu politicu i personalu.

PEN easti dishcljisu ti tuts membrilj scriitorilji calificats, redactori shi apriducãtori tsi s-alumtã ti aestu scupo, fãrã s-ljea tu tamam natsionalitatea, limba, dãmara, buiaùa icã pistea.“